బ్యాంకింగ్ రంగానికి సంబంధించిన విధానాలు (Policies Related to Banking)
బ్యాంకింగ్ రంగం క్రమపద్ధతిలో పనిచేసేందుకు కేంద్ర ప్రభుత్వం, రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా (RBI), మరియు ఇతర ఆర్థిక సంస్థలు విధానాలు రూపొందిస్తాయి. ఇవి భారత ఆర్థిక వ్యవస్థకు మెరుగైన సేవలు అందించడంలో కీలకంగా ఉంటాయి.
1. మోనటరీ పాలసీ (Monetary Policy)
- రిజర్వ్ బ్యాంక్ ద్వారా ఆర్థిక వ్యవస్థలో డబ్బు సరఫరాను నియంత్రించేందుకు అమలులో ఉన్న విధానం.
- కీలక అంశాలు:
- రెపో రేటు (Repo Rate): బ్యాంకులకు రుణాలపై వసూలు చేసే వడ్డీ రేటు.
- రివర్స్ రెపో రేటు (Reverse Repo Rate): బ్యాంకులు RBI వద్ద డిపాజిట్ చేసే డబ్బుపై వడ్డీ రేటు.
- CRR (Cash Reserve Ratio): బ్యాంకులు తమ మొత్తం డిపాజిట్‌లో కొన్ని శాతం RBI వద్ద నిల్వ ఉంచాల్సిన నిబంధన.
- SLR (Statutory Liquidity Ratio): బ్యాంకులు తమ డిపాజిట్లను సెక్యూరిటీస్ రూపంలో నిల్వ ఉంచాల్సిన శాతం.
2. ఫిస్కల్ పాలసీ (Fiscal Policy)
- ప్రభుత్వ ఆదాయం, వ్యయాల ఆధారంగా అమలు చేసే ఆర్థిక విధానం.
- బ్యాంకుల ద్వారా రుణాలు, బాండ్‌లు ఇచ్చి ప్రాజెక్ట్‌లకు ఫండింగ్.
3. ప్రాధాన్యత రంగ రుణ విధానం (Priority Sector Lending Policy)
- బ్యాంకులు కర్షకులు, చిన్న వ్యాపారాలు, విద్య, గృహ నిర్మాణం, పేదలు వంటి రంగాలకు రుణాలు ఇవ్వాల్సిన నిబంధన.
- ప్రాధాన్యత రంగాలకు మొత్తం రుణాల 40% కేటాయించాలి.
4. ఆర్థిక చేర్పు విధానం (Financial Inclusion Policy)
- ప్రతి ఒక్కరికీ బ్యాంకింగ్ సేవలు అందుబాటులోకి తీసుకురావడమే లక్ష్యం.
- ప్రధాన మంత్రి జన ధన్ యోజన (PMJDY): బ్యాంకు ఖాతా, డెబిట్ కార్డ్, మైక్రో ఇన్సూరెన్స్ అందించడం.
- ఆధార్ ఆధారిత పేమెంట్ వ్యవస్థ (AePS) ద్వారా గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో డిజిటల్ సేవలు అందించడం.
5. డిజిటల్ బ్యాంకింగ్ విధానం (Digital Banking Policy)
- UPI, NEFT, RTGS, IMPS వంటి సౌకర్యాలను ప్రోత్సహించడం.
- ఫిన్‌టెక్ కంపెనీల భాగస్వామ్యంతో కొత్త సాంకేతికతలు తీసుకురావడం.
- డిజిటల్ లావాదేవీల భద్రత కోసం సైబర్ సెక్యూరిటీ చట్టాలు రూపొందించడం.
6. ఫోరెక్స్ విధానం (Forex Policy)
- విదేశీ కరెన్సీ లావాదేవీల నియంత్రణ.
- విదేశీ మారక వాణిజ్యం కోసం బ్యాంకులకు రిజర్వ్ బ్యాంక్ అనుమతులు.
- విదేశీ ప్రత్యక్ష పెట్టుబడుల (FDI) అమలులో బ్యాంకుల పాత్ర.
7. రుణాల రీస్ట్రక్చరింగ్ విధానం
- రుణగ్రహీతలు తిరిగి చెల్లింపులు చేయలేనప్పుడు బ్యాంకులు రుణాల షెడ్యూల్‌లో మార్పులు చేయగల సామర్థ్యం.
- మొరటోరియం పీరియడ్: వడ్డీ చెల్లింపులపై తాత్కాలిక విశ్రాంతి.
8. పబ్లిక్ సెక్టార్ బ్యాంకుల విలీనం (PSB Mergers Policy)
- చిన్న బ్యాంకులను విలీనం చేసి పెద్ద బ్యాంకులను ఏర్పాటు చేయడం.
- బ్యాంక్ ఆఫ్ బరోడా విలీనం, PNB సెంట్రల్ బ్యాంక్ విలీనం వంటి ఉదాహరణలు.
9. బ్యాంక్ ఒంబుడ్స్‌మన్ స్కీమ్
- ఖాతాదారుల ఫిర్యాదులను పరిష్కరించేందుకు బ్యాంకులు అనుసరించాల్సిన విధానం.
- ఖాతాదారులు తమ సమస్యలను బ్యాంక్ స్థాయిలో పరిష్కరించలేకపోతే ఈ స్కీమ్ ద్వారా న్యాయం పొందవచ్చు.
10. నాన్-పర్ఫార్మింగ్ అసెట్స్ (NPA) తగ్గింపు విధానం
- బ్యాంకుల చెడు రుణాలను తగ్గించే చర్యలు.
- రుణగ్రహీతల పై కోర్టు కేసులు, ఆస్తుల రికవరీ కోసం IBBI చట్టం అమలు.
ముగింపు:
ఈ విధానాలు బ్యాంకింగ్ వ్యవస్థను సమర్థవంతంగా నిర్వహించడానికి, ఆర్థిక వ్యవస్థ అభివృద్ధికి తోడ్పడటానికి సహాయపడతాయి.
Comments
Post a Comment